آموزه های بودا (8)

رهبانیت

در زمان حیات بودا، او و پیروانش سالیانه در فصل بارندگی دور هم جمع می شدند. پس از مرگ او پیروانش به این کار ادامه دادند و عزلت نشینی بارانی سالیانه داشتند که به تدریج به زیست گاه دائمی راهبان تبدیل شد. رهبانیت در هند امری است که در تمام سنت های دینی آن مطرح است. البته معلوم نیست که خود بودا نجات را وابسته به زندگی رهبانی می دانسته یا نه. بودا افراد بسیاری را در سنگه می پذیرفت که زندگی معمولی داشتند.

طبیعی است که زندگی جمعی در دیرهای رهبانی، نیازمند قوانین انضباطی و تاحدی نظام رتبه بندی باشد. اولین دسته از چنین قوانینی در شورای اول پی ریزی شد. وارد شدن در جامعه راهبان همیشه امری شخصی بوده که به تعهد خود رهرو یا تعهد خانواده اش بستگی داشته است. اساسا زندگی یک راهب بودایی از نوع فقر، تجرد و گدایی و دوره گردی بوده؛ اما در طول زمان، این ویژگی ها اصلاح شده یا تغییر کرده است.

مثلا گدایی صرفا یک حرکت نمادین شده است که فروتنی را آموزش می دهد و رشد و گسترش دیرهای رهبانی بزرگ که در اثر بخشش های ثروتمندان میسر گردید، به مصالحه بر سر قانون فقر انجامید. تجرد و پرهیز اکید از روابط جنسی که اولین قانون در تمام جوامع رهبانی دینی بوده، سست شده است.

بعد اجتماعی بودیسم عمدتا با سنگه یا انجمن راهبان و راهبه ها تجسم می یابد. این انجمن در اصل از گروه هایی از گدایان سرگردان تشکیل می شد. ایشان در ابتدا مانند امروز در صومعه های ثابتی زندگی نمی کردند. بودا طی حیات خویش تصمیم گرفته بود که سنگه در طول فصل باران انزوا گزیند. اما اکنون رسم شده که در کل این گروه ها دوران گوشه نشینی خود را در کنار هم بگذرانند و در پی حیات روحانی به همیاری یکدیگر بپردازند. افراد عامی وارسته، زمین و مکان هایی را در اختیار ایشان می گذارند که اغلب شامل بوستان ها و باغ ها می شود. راهب و عامی، تعهدی مشترک نسبت به هم داشتند. یکی آموزه های دین را تفسیر و تشریح می کرد و نمونه یک زندگی مقدس را ارائه می نمود، و دیگری با تامین مخارج سنگه، خوراک و سرپناه برای راهبان فراهم می کرد.

قواعد سنگه شامل موارد زیر است: پوشیدن جامه زرد، تراشیدن موی سر و ریش، گرفتن کاسه گدایی در دست، و مراقبه و تفکر در ساعت مقرر. ده قانون اخلاقی راهبان نیز چنین آمده است: دوری از کشتن جانداران، دوری از تصرف در مال دیگران، دوری از بی عصمتی و پاکدامنی، دوری از مکر و فریب، دوری از مستی، دوری از پرخوری به ویژه در بعداز ظهر، دوری از تماشای رقص و آواز، دوری از استعمال زیور و عطر و آرایش ، نخفتن در بستر نرم، دوری از قبول طلا و نقره. پنج قانون اول برای همه است، اما چون برخی نمی توانند زندگی خانوادگی را ترک کنند، در پنج عهد دیگر برای مردم عادی تخفیف قائل شده اند.