آموزه های بودا (10)

ماهیت حقیقت در فلسفه بودایی

فلسفه بودایی در مکتب ترَوَدَه معتقد است که حقیقت از مجموعه پیچیده و متنوعی از حالات ناپایدار تشکیل می شود. هیچ عنصر پایداری وجود ندارد، به جز خود نیروانه که حالتی پایدار است. البته مطابق نظر تروده ای ها، نه یک الگو، بلکه الگوهای بسیاری از پدیده ها وجود دارد. از آن جا که ترتیب رویدادها در یک شخص یا در یک پدیده با قانون علیت کنترل می شود، یک شخص عبارت است از حالات یا رویدادهای فکری و جسمی که طبق قانون طبیعی به دنبال یکدیگر می آیند. این دیدگاه اشکالاتی داشت که فیلسوفان مهایانه آن را به دقت بررسی کردند.

ناگارجونه در وی در اواخر سده نخست میلادی یا بعد از آن می زیست. وی معتقد بود که اصل ناپایداری باید بر این امر دلالت کند که وقتی حالتی هستی می یابد، در همان زمان نیز از هستی خارج می شود. علت پایدار باید معلول پایداری هم داشته باشد، در حالی که عموما چیزهایی را که می خواهیم در عالم توضیح دهیم، پایدار نیستند. او و پیروانش تلاش کردند تا اثبات کنند که همه نظریات راجع به حقیقت متناقض است. وی نتیجه گرفت که واقعیت، عاری یا تهی (شونیَتَه) است. این خلاء یا تهی بودگی، جوهر درونی واقعیت است. تنها از طریق تفکر و تجربه متفکرانه می توانیم حقیقت را دریابیم. در واقع این خصوصیت نامی برای امری مطلق گردید که ورای قلمرو تجربه عادی قرار می گیرد و سراسر آن را فرا می گیرد و گویا گوهر باطنی آن را تشکیل می دهد.

بعدها نتیجه گرفتند که نیروانه و امر مطلق یکی هستند. در نتیجه قدیسی که به یک معنا به نیروانه دست می یابد، خود، مطلق می شود. به دنبال آن قدیس بودایی با بودا یکی می گردد. پس هدف انسان ها تنها نیروانه نیست، بلکه بودا شدن است. قدم اساسی در این تفکر معطوف به ماهیت تجربه عرفانی است.