اولین خطابه و اولین پیروان
دغدغه بعدی بودا شناخت افرادی بود که استعداد دریافت درمه را داشته باشند. بودا تصمیم گرفت به سراغ پنج مرتاض برود که در آن زمان در بنارس بودند. ایشان را در باغ غزالان یافت. حالت روشن شدگی خود را برای آن ها بیان نمود و تقاضا کرد که در بصیرت نسبت به درمه با او شریک شوند. آن ها او را متهم کردند که برای برخوردای از تمایلات نفسانی و ادعای نیل به نوعی روشن شدگی، ریاضت را ترک کرده است. زمانی که بودا از آن ها خواست تا فقط بی طرفانه به سخنان او گوش دهند، آن ها نومیدی و بیزاری خود را از او تکرار کردند. او یک بار دیگر از آن ها خواهش کرد و آنان برای بار سوم تندی و تنفر خود را نشان دادند. می گویند که بودا آن ها را با این سوال کوتاه به چالش کشید: «ای راهبان! آیا قبول دارید که من هرگز قبلا این گونه سخن نگفته بودم؟» پنج مرتاض که با صداقت و ثبات قدم او مواجه شده بودند، گفتند: بله. سپس بودا نخستین سخنرانی خود را ارائه کرد که در نتیجه همه این پنج مرتاض از اولین پیروان او شدند. وی گاه با شیوه گفت و شنودی که محاورات سقراط را به یاد می آورد، و گاه با طرز بیانی که رسم معمول خطابات تمام دعوتگران است، جماعت را مخاطب می ساخت.
پیروانش نیز به مرور در سال های بعد سنگه یا سازمان رهبانی را تاسیس کردند. انجمنی که بعدها سازمان اجتماعی بوداییان گردید و تعالیم بودا را ادامه داد. در واقع پیرو بودا وفاداری خویش را با تایید سه گوهر یا رکن دین بودا، یعنی بودا، درمه (تعلیمات) و سنگه (انجمن بودایی) رسما ابراز می کند. بنابراین رهبانیت راهبان و راهبه هایی که بعدها از سوی بودا پذیرفته شدند، بخش جدایی ناپذیر دین بودا بوده است.
در این زمان بودا خود را وقف تبلیغ آیین جدید کرد. بسیاری از کاهنان هندو از طبقه برهمنان نیز به سنگه پیوستند. جنش جدید آن چنان جذاب بود که بودا به زودی شصت ارهت یا انسان کامل در میان پیروانش داشت که به نیروانه و روشن شدگی رسیده بودند. بودا به آن ها ماموریت داد که به تمام هند و نقاط مختلف عالم سفر کنند و پیام صلح، حقیقت و همدردی او را به همه جا برسانند. چنین بود که تا پایان عمر همچنان در حال سفر و تبلیغ به سر برد و مثل مرتاضان دیگر از صدقات و هدایایی که به وی داده می شد معیشت می کرد.
