بعد اخلاقی بودیسم
ادیان در سراسر تاریخ همواره مجموعه ای از دستور العمل های اخلاقی داشته اند. علم اخلاق رفتار فرد را مورد توجه قرار می دهد و اصول و ضوابط اخلاقی دین تا حدودی اجتماع را نیز کنترل می کند. البته انسان ها همواره مطابق معیارهایی که اعلام می کنند زندگی نمی کنند. با وجود این، ادیان در شکل دهی به گرایش های اخلاقی جامعه موثر بوده اند.
اصول اخلاقی آیین بودا شامل پرهیز و اجتناب از این موارد است: کشتن جانوران، تصرف در مالی که به شخص عطا نشده، بی عفتی، مکر و فریب، شراب خواری، پرخوری و شکم پروری، رقص، موسیقی و آواز طربناک و تماشای آن، زیور، عطر و آرایش، خفتن در بسترهای نرم و قبول زر و سیم. پنج عهد اول برای عموم مردم واجب است و پنج عهد دوم مخصوص راهبان سنگه است، چون توده مردم نمی توانند همیشه به آن عمل کنند. گویا همین تسامح موجب گسترش آیین بودا شده است. راه میانه هشت گانه نیز قانون زندگی است: دیدگاه درست، اندیشه درست، سخن درست، رفتار درست، معاش درست، کوشش درست، توجه درست و تامل درست.
بنابراین به نظر می رسد مفهوم بودا از دین مفهومی کاملا اخلاقی بوده است، او در همه چیز به رفتار و سلوک فردی توجه داشت؛ نه مراسم آیینی، پرستش، متافیزیک و خداشناسی. باید و نبایدهای اخلاقی دین بودا مجازاتی در پی ندارد. حتا نهایتِ مجازات قتل یا دزدی هم اخراج راهب از سنگه است.
